Speciale edities (deel 1)

We beginnen deze blog met een overzicht van vinyl/schellak. Het is immers vooral de collectie platen waar vaak een unieke of speciale editie van te vinden is. Platen met speciale kleuren of complete afbeeldingen die op de plaat zijn gedrukt. Soms hebben ze een aparte vorm of worden op een alternatieve manier afgespeeld.

We starten dan ook met een ansichtkaart die ik niet meer in mijn bezit heb. Het is misschien lastig te zien, maar op de afbeelding zelf zit een plastic laag waar groeven op zijn gedrukt, de kaart is helaas zo ver gekreukt dat ik deze niet meer af kon spelen. De plastic laag kwam overigens ook los. De inhoud van de groeven blijft dus onbekend. Gekker nog, ik weet zelfs niet eens meer wat er met de kaart gebeurd is. Heb ik hem verkocht? Ben ik hem kwijt geraakt of heb ik hem weg gegooid? Het enige dat ik weet is dat ik deze vond in een hoes van een andere plaat die ik kocht in een kringloopwinkel. Ik heb nog geprobeerd de kaart recht te krijgen door hem tussen twee dikke boeken te stoppen maar het mocht niet baten.

Waarschijnlijk bevat een ansichtkaart een melodie van iets dat wellicht te maken had met de KLM (Koninklijke Luchtvaart Maatschappij). Dit soort ansichtkaarten werden vroeger vaker verkocht en konden op de post worden gedaan naar familie of vrienden, net zoals een normale ansichtkaart van een vakantie waar je bent geweest of juist naar op weg bent. Het zou misschien zelfs kunnen zijn dat hier een persoonlijke boodschap op heeft gestaan gezien je vroeger je eigen boodschap kon opnemen op een dergelijke kaart en deze dan kon versturen. De kans dat het hier ook het geval is lijkt mij alleen erg klein.

Het enige dat ik er aan over gehouden heb is deze foto die ik gemaakt heb, waarschijnlijk heb ik de kaart vlak erna weg gedaan.

Aansluitend op de ansichtkaart heb ik hier enkele exemplaren die gelijkenis tonen. Deze plaatjes worden ook wel Flexidiscs genoemd en kwamen gebundeld met een tijdschrift zoals de Reader's Digest. Deze flexibele plaatjes kwamen vaak samen met een advertentiefolder of bestelformulier in het tijdschrift zelf. De plaatjes zijn in feite een ingesproken advertentie, vaak voor de verkoop van muziek, er wordt dan verwezen naar het bestelformulier die opgestuurd kan worden.

Het zwarte plaatje zonder sticker komt van de Reader's Digest en bevat reclame voor wat destijds populaire muziek was. De inhoud zelf bestaat uit gesproken tekst aangevuld met samples van wat je kunt verwachten. Een jaartal is niet terug te vinden maar vermoed dat deze ergens uit eind jaren '70 begin jaren '80 komt.

De inhoud van de Flexidisc is hier terug te horen:

De andere flexidisc bevat soortgelijke opnamen en komt wederom van Reader's Digest. In dit geval gaat het over de verkoop van klassieke muziek op LP of op cassette. Ook hier is geen jaartal terug te vinden. Het vermoeden gaat uit van de jaren '70 maar het kan net zo goed eerder zijn gedrukt.

Luister hieronder naar de inhoud van deze Flexidisc:

Tot slot heb ik nog dit kleine flexibele plaatje (12cm / 5 Inch doorsnede) met de opschriften 'California Dream - Barbie' en zou van de Beach Boys moeten zijn, desondanks hebben The Beach Boys weinig te maken met deze uitgave, integendeel alleen Brian Wilson (mede oprichter en bandlid van The Beach Boys) zou achter deze opvallende disc zitten wat terug te lezen is bij de opschriften. het nummer lijkt ook totaal niet op het gelijknamige nummer 'Barbie' van The Beach Boys. Nee de disc was een uitgave die gebundeld kwam bij aankoop van een Barbiepop. Er zijn verschillende bronnen die dit bevestigen. Op deze website is achtergrondinformatie te vinden over de disc evenals dit filmpje op Youtube met de reclame waarin de disc benoemd wordt. De disc ben ik tegen gekomen in een hoes van een Singletje dat ik had gekocht in een kringloopwinkel. Waarschijnlijk dat de vorige eigenaar de betreffende pop ooit heeft gekocht en hierbij ook aan deze flexidisc gekomen is.

Hieronder een opname van de inhoud via andermans Youtube kanaal:

De disc die ik heb klinkt niet veel beter dan zoals op het filmpje hierboven te horen is, Mijn exemplaar heeft overigens een lelijke vouw ter hoogte van de palmboom maar speelt ondanks nog goed af. De disc heeft wel de neiging om te slippen mede dankzij zijn kleine formaat en het dunne materiaal. Op de disc staat dan ook een instructie geprint om het slippen tegen te gaan.

Deze en de vorige Flexidiscs speel je af op een snelheid van 45 rpm zoals bij de normale single.

Van de 'normale' singles heb ik ook enkele bijzondere uitgaven. In dit geval eentje van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Met op de A-zijde informatie over het juist spreken bij omroepen op stations. De B-zijde bevat een cabaretstuk van ene Henk Elsink (mij onbekend). De single werd waarschijnlijk alleen onder eigen personeel uitgedeeld, vermoedelijk om mensen te werven die de omroepen op de stations kunnen uitvoeren. De single heb ik op een website gekocht waar allerlei bijzondere treinvoorwerpen te koop worden aangeboden, de website zelf kan ik alleen niet meer vinden. De uitgave zelf komt vermoedelijk uit ergens eind jaren '70 midden jaren '80 dit wordt niet vermeld op de Single of hoes maar bij de opname is iets te horen over de 'Trans Europ Express' (TEE) welke sinds midden jaren '80 niet meer in Nederland rijdt.

Hieronder een opname van de inhoud van Kant-A:

Voor we door stappen naar het grote formaat vinyl komt dit schattige kleine plaatje nog aan bod. Het is niet zozeer een single of überhaupt een plaat van vinyl, maar een persing van schellak of bakeliet zoals sommigen het ook wel noemen.

Het merkwaardige aan dit plaatje is zijn formaat. Waar de meeste schellak platen een formaat hebben van 25cm (+/- 12 inch) of 30cm (+/- 10 inch), heeft dit plaatje een afmeting van 15cm (6 inch). Het plaatje heeft met reden dit formaat. Hij kwam namelijk bij een miniatuur grammofoonspeler.

Als we de platenspeler dan toch noemen kan het geen kwaad hem dan ook even in de schijnwerpers te zetten. Het is op zich immers ook een uniek exemplaar te noemen. Veel weet ik er helaas niet van, maar mijn vermoeden is dat dit een (wellicht antiek) stuk kinderspeelgoed is, of het plaatje er ook altijd bij gehoord heeft kan ik niet zeggen.

De speler werkt, maar echt functioneel is hij niet, zijn snelheid is slecht af te stellen en hij speelt zeker niet stabiel. Opwinden van de veer gebeurt met een sleutel (welke niet origineel is). Ook lijkt het of de speler verwikkeld is geweest in een brand, er zijn roetsporen op het hout terug te zien maar ook dit kan ik niet met zekerheid zeggen. Kortom het is een prachtig apparaatje om op een plank weg te zetten in plaats van deze serieus te gebruiken.

Zoals ik al had vermeld, functioneel is de speler niet echt te noemen, de snelheid springt alle kanten op, en als ik de plaat op de juiste snelheid zou proberen af te spelen stopt de grammofoon er helemaal mee. Maar het plaatje zelf anderzijds is nog in uitstekende staat. Ik heb hem ook afgespeeld op een serieuze grammofoonspeler zoals hieronder te zien is:

Ik zou haast vergeten te vertellen over de inhoud van dit plaatje. De twee nummers zijn gezongen door het duo 'De Spelbrekers'. De plaat is waarschijnlijk ergens in de jaren 40 of 50 geperst. De twee nummers gaan over de Nederlandse zeevaarder Piet Hein en de Spaans-Nederlandse oorlog uit de 17e eeuw. Grappig om erbij te vermelden is dat ik deze nummers op de basisschool heb moeten zingen met de klas. Ik dacht altijd dat dit vaste kost was op de basisschool maar achteraf blijkt dat veel leeftijdsgenoten en zelfs ouderen dit niet kunnen bevestigen. De twee liedjes zitten desondanks dankzij school in mijn geheugen gegrift.

De plaat en de speler heb ik overigens als één geheel gekocht in een antiekwinkel, de opwindsleutel komt van een klokkenmaker die drie panden verder in dezelfde straat zit.

Met de kleine formaten achter de rug, komen we aan bij het grootformaat. Te beginnen met deze plaat (gedrukt in vinyl). Lezers kennen het verhaal van Alice in Wonderland waarschijnlijk wel. Het spreekt dus ook voor zich dat dit geen plaat is met muziek als inhoud, maar eerder een luisterverhaal.

Normaal gesproken worden platen met luisterverhalen geperst op meerdere platen, dit geval is daarin uniek. Hij kan ook niet op de meeste gangbare platenspeler worden afgespeeld tenzij het een oudere speler betreft.

Deze Philips draagbare (buizen) platenspeler uit vermoedelijk jaren '60. Kan de plaat wel afspelen. Waarom?

Het is één van de oudere spelers die alle mogelijke toerentallen kan afspelen, in dit geval zelfs op 16 toeren per minuut. Een snelheid dit vroeger vrijwel uitsluitend werd gebruikt voor gesproken tekst. De kwaliteit van een zo lage snelheid maakt hem ongeschikt voor muziek, maar gesproken tekst is geen probleem, zolang je maar kunt verstaan wat er wordt gezegd.

Een oplettende lezer was het misschien al opgevallen, het toerental wordt net boven het midden van het label aangegeven,
16-2/3 RPM. Ik moet toegeven zelf de plaat nog nooit helemaal geluisterd te hebben. Maar speciaal voor deze gelegenheid heb ik de betreffende platenspeler en de plaat uit het stof gehaald om deze in actie te laten zien.

De plaat heb ik enkele jaren terug gekocht via een webshop. Maar op de binnen hoes is een sticker geplaatst die terugleidt naar de originele eigenaar.

De sticker zegt SWLS Headquarters Fennimore, Wis. Als ik dit op het internet opzoek kom ik uit op een bibliotheek in Fennimore, Wisconsin (Amerika). De bibliotheek (Southwest Wisconsin Library) lijkt nog te bestaan maar of ze nog dergelijke platen verhuren lijkt me sterk. Deze plaat werd dus van oorsprong verhuurd aan leden van de bibliotheek, waarschijnlijk is de plaat uiteindelijk verkocht toen het animo naar luisterverhalen op platen (of het bestaan van 16 toeren op platenspelers) in populariteit afnam.

Tot slot nog een afbeelding van de achterzijde van de hoes.

Om in het kader luisterverhalen te blijven komen we aan bij The War Of The Worlds, dan wel de muzikale editie van Jeff Wayne uit 1978.

Deze serie platen (vinyl) komt gebundeld als speciale editie, origineel zat er voorop de box ook een sticker met een uniek nummer en binnenin ook een Nederlandstalig boek met het gehele verhaal. Beide ben ik door de jaren kwijt geraakt, de sticker was los gekomen en had ik in het boek gedaan, het boek heb ik ooit uitgeleend maar nooit meer terug gekregen...

Wat ik nog wel heb is een dun mapje met prachtige illustraties en de tekst die op de platen terug te horen is, samen met de muzikale stukken.

De inhoud betreft een muzikale versie van het originele verhaal dat teruggaat naar een luisterverhaal dat live werd uitgezonden op de radio. Het verhaal verteld door Orson Welles gaat over een invasie van aliens afkomstig van Mars. De originele radio-uitzending uit 1938 is op zich al bijzonder te noemen, mede omdat het uitgezonden werd op een manier alsof het echt gebeurde. De zogenaamde normale uitzending werd abrupt onderbroken met berichten over explosies vanuit Mars, gevolgd door het complete verhaal.

Ik heb hiervoor zelf nog even verder gezocht op het internet want het blijkt dat vooraf aan de 'normale' uitzending wel een bericht uitgegaan is dat dit een fictief verhaal zou zijn, maar omdat luisteraars pas later naar de uitzending zijn gaan luisteren werd dit niet door iedereen gehoord met de gevolgen van dien. (bronnen: bron 1, bron 2).

Terug komend op de platenbundel. Het luisterverhaal heb ik leren kennen via mijn stief-vader. Deze kwam eens met de originele CD waarop het verhaal stond, de CD heb ik toen op mijn MP3 speler gezet en compleet geluisterd onderweg op de achterbank van de auto. De CD heb ik helaas niet meer evenals de MP3 bestanden, maar kwam ergens in 2011 (toen ik pas begonnen was met vinyl) deze box tegen in een lokale platenwinkel, hij was net binnen gekomen en nog niet eens in de etalage gezet. Uiteraard kon ik deze set niet laten staan en heb hem gekocht. De inhoud van de platen had ik tot vandaag nooit beluisterd, tijdens het schrijven van dit stuk heb ik de platen eens een draai gegeven en opnieuw genoten van het prachtig muzikale verhaal terwijl ik het schrijven van de blog voortzet.

Om auteursrechten te waarborgen heb ik zelf geen opnamen gemaakt van de platen, maar het complete verhaal is op Youtube terug te vinden, en is ondanks zijn leeftijd nog best leuk om terug te luisteren.

Tot slot is het nog interessant te benoemen dat enkele stukken zoals 'Eve Of The War' en 'Forever Autumn' zo nu en dan wel eens gedraaid worden op de radio als echte nummers, dan wel vaak als aangepaste versie. Kans is dus dat je deze twee stukken herkent. Mijn favoriete stuk is overigens 'Horsell Common And The Heat Ray' Het hele verhaal duurt overigens net geen 2 uur.

Tijd om door te gaan naar een oplage van platen met een speciaal tintje. Te beginnen met dit album van OVERWERK - Vessel.
Het is niet zozeer deze gelimiteerde oplage die de plaat bijzonder maakt, maar juist het uiterlijk van de plaat zelf is waarom ik hem benoem. Het is een plaat gedrukt in rood (licht doorzichtig) vinyl, passend bij het album.

Maar het blijft niet bij deze ene rode plaat. Er is nog meer, zoals deze blauwe sample-maxi-single van Deadmau5 (één van mijn favoriete artiesten).

Erachter staat nog een album: 4x4=12, ook van Deadmau5 met respectievelijk rood en groen vinyl. Dit laatste album heb ik in 2011 gekocht voor een slordige €45 in dezelfde winkel als waar ik het album The War Of The Worlds gekocht heb. Jaren later toen ik dit album aan een vriend liet horen kreeg hij ook interesse om dit album te kopen, hierbij werd duidelijk dat het schijnbaar om een zeer beperkte oplage van 1000 stuks ging, met absurde prijzen. Ondanks de 'genummerde' oplage die verder identiek is aan dit album is op dit album geen speciaal nummer te bekennen.

Hiermee is nog niet alles gezegd, ik heb een zoektocht geopend naar het mysterie achter het missen van dit nummer. Na een gesprek met één van de medewerkers van de officiële webshop komt naar voren dat het wellicht gaat om een oplage van vóór de gelimiteerde oplage. Als het ware een pre-gelimiteerd exemplaar! Bevestiging hierover zal nog volgen gezien de medewerker nog contact gaat zoeken met het team van Deadmau5 zelf. Uiteindelijk heb ik hier niets meer van mogen vernemen helaas...

We gaan verder met het gekleurde vinyl. Dit keer is het Kraftwerk met de albums Computer World en The Man Machine. Wederom een van mijn favoriete artiesten. Naast deze twee albums bezit ik ook 'Autobahn' in blauw en 'Trans Europ Epress' in rood vinyl.

Volgend album is niet geschikt voor alle lezers en bevat controversionele inhoud!

Zelfs als het aankomt op obscure muziek zijn er nog gekleurde persingen te krijgen, ditmaal met een twist die op de camera moeilijk te zien is. De platen zijn een mix van twee kleuren, de blauwe heeft lichte witte vlekken erdoorheen gemixt zitten, de witte exact hetzelfde maar dan andersom. Slechts voor de lamp is het enigsinds te zien. Overigens moet ik bij dit album vermelden dat kant A (de blauwe plaat) slecht geperst is, een rare echo door de muziek verstoort wat anders al luguber genoeg is. Kant B en de tweede plaat (C & D) zijn wel goed geperst...

Of deze dan, Popcorn van Gershon Kingsley, met uiteraard een gele plaat, want logisch: popcorn, boter, boter is geel... Fijn, je snapt het idee wel...

Of wat dacht je van een letterlijke twist, wit en zwart in de mix! Madness met One Step beyond, een geweldig album om op los te gaan. Nu uitgebracht in speciaal twee-tonig vinyl!

Maar Jeffrey, hoor ik je al zeggen, wat maakt deze gekleurde persingen dan zo bijzonder als er zoveel van zijn?

Goede vraag al stel ik hem eigenlijk zelf...

En ja er zit een grote 'maar' aan gekleurd vinyl, meerdere zelfs. Alle getoonde platen zijn recente persingen. Voor zover mij bekend is geen enkele van de hier getoonde platen van voor 2010, dan wel van voor 2000.

Het is namelijk sinds de her-opleving van muziek op vinyl dat dit soort gekleurde platen steeds vaker te zien zijn. Ze zijn dan nog wel specialer dan hun zwarte tegenhanger, maar echt heel bijzonder is het eigenlijk niet meer. Gekker nog, bij menig van deze platen heb ik niet eens de keuze gehad of ik nu een standaard plaat of een gekleurde plaat wilde kopen, je krijgt de kleur gewoon als standaard. En daar zit het hem een beetje, gekleurd vinyl is de nieuwe standaard. Zwart vinyl is zo pre-2000....

Nee, even zonder gein, het ziet er uiteraard leuk uit om platen te hebben die net even een tintje apart zijn. Vooral als het een plaat is zoals die van Madness met zijn twee tonen. Het geeft de plaat toch iets van een meerwaarde, en onthoud. Niet iedereen die een plaat koopt, koopt deze om hem af te spelen, voor sommigen is het gewoon om een fysiek exemplaar te hebben van de artiest die ze liefhebben, laat dat dan een plaat zijn met een opvallend uiterlijk.

Ikzelf ben ook zeker geen tegenstander van gekleurd vinyl, al zijn er mensen die beweren dat het de kwaliteit van de muziek nadelig beïnvloedt omdat zwart vinyl juist speciaal gemaakt is voor luisterdoeleinden. De plaat van Marilyn Manson is misschien wel een voorbeeld van deze vermindering in kwaliteit. Maar bij alle andere platen moet ik toegeven dit niet te hebben gemerkt, dus kan ik dit (nog*) niet bevestigen. Kortom van mij mogen deze gekleurde platen er zeker wel zijn.

* Later kom ik nog even terug op kwaliteit van gekleurd tegenover standaard vinyl, dit heeft namelijk nog wat haken en ogen.

Laten we dan nog een enkele plaatje tonen geperst in gekleurd vinyl.

Dit keer betreft het geen moderne persing, maar juist eentje uit 1986. Dat maakt het dus serieus een speciale uitgave, vinyl was toen (naast de cassette) nog de standaard al was de CD ook al aan zijn opmars bezig.

De muziek wordt in het algemeen bestempeld als, Industrial, Experimental in het genre Electronic. 
Wat de inhoud betreft... Die is zeker experimenteel te noemen, op zijn minst. Als je een album uitbrengt met nummers genaamd 'The Anal Staircase' of 'Penetralia' dan ben je waarschijnlijk niet op zoek naar het grote publiek.

De plaat heb ik voor mijn verjaardag gekregen van mijn oom, opvallend overigens, hij heeft hem jaren geleden in dezelfde winkel gekocht als waar ik The War Of The Worlds, 4x4=12 en menig andere platen gekocht heb. De platenwinkel (zie link) bestaat immers al sinds 1969.

Of ik de muziek kan waarderen? Eerlijk gezegd niet, maar gezien mijn brede muzieksmaak sta ik regelmatig open voor wat nieuws, dus wie weet...

Tot die tijd hier een link naar het volledige album als je het zelf aandurft hem te luisteren:
(niet geschikt voor alle luisteraars)!

Als soort van bonus, hier nog een nummer van dezelfde artiestenformatie die ik via, via heb leren kennen en kan waarderen.
Coil - Triple Sun, van het album: The Ape Of Naples. Wederom erg experimenteel maar ook sereen te noemen.
(niet geschikt voor alle luisteraard)!

We hebben nog enkele bijzondere platen te gaan, waaronder deze, Tubular Bells van Mike Oldfield...
Eigenlijk zou je door de hoes de plaat al moeten zien, maar de originele binnenhoes heb ik moeten vervangen en is dus niet meer een doorzichtig exemplaar. We halen hem er dus even uit.

Nogmaals, Tubular Bells van Mike Oldfield, maar nu in volle glorie. De plaat wordt met zijn opdruk (welke ook de albumcover is) vaak wel een 'Picturedisc' genoemd. De naam spreekt voor zich, een 'afbeeldingschijf'. De inhoud zelf is overigens ook vrij bijzonder, naar mijn mening een waar meesterwerk van Mike Oldfield. Het is eigenlijk een maxi-single te noemen maar dan eentje die je op 33 toeren afspeelt. Het nummer zelf wordt gespeeld op een heel breed assortiment van Instrumenten, en wellicht ken je het nummers zelfs van de filmklassieker: The Excorsist, of zelfs van een wat vriendelijkere kinderserie: Bassie & Adriaan, waar ikzelf als kind het nummer heb leren kennen. Kant B is overigens hetzelfde nummer maar dan met een stevige twist, persoonlijk vind ik kant B dan ook veel leuker, vooral met zijn geniale einde.

Je merkt het wel, ik ben helemaal vol van het nummer en hoewel ik oorspronkelijk een zwarte LP had van dit nummer (welke ik gekregen heb van een vriendin van mijn moeder en oom). Heb ik deze aan een goede vriend gegeven toen ik het huidige exemplaar kocht. De plaat zelf heb ik gekocht op een platenbeurs in Breda.

Het originele nummer (welke op deze plaat te horen is) wordt ook wel Tubular Bells I genoemd, Mike Oldfield heeft namelijk ook nog versie II en III uitgebracht die allen verschillen van elkaar maar toch ook gelijkenis tonen.

Er zijn zelfs verschillende pagina's op Wikipedia te vinden over elke versie, deze heb ik op een rijtje gezet:
Wikipedia, Tubular Bells
Wikipedia, Tubular Bells II
Wikipedia, Tubular Bells III

het nummer (Tubular Bells I) is hier op Youtube te beluisteren:

We moeten maar snel door want de volgende staat al in de rij, The Steve Miller Band met Book of Dreams (niet te verwarren met Glenn Miller Band). Naast de voorgaande plaat is ook dit een zogenaamde Picturedisc, maar dit keer een wel heel gedetailleerde. Het is wederom ook de albumcover.

We halen de plaat even uit zijn hoes om hem beter te kunnen bekijken. Menig lezer heeft de plaat waarschijnlijk al voorbij zien komen, hij siert immers de top van de startpagina van deze website en deze blog. Het paard wordt ook wel Pegasus genoemd en komt voort uit de Griekse Mythologie.

Ergens langs de rand van de plaat staat het trouwens gedrukt: Pic Disc (Picture Disc). Kelley & Mouse zijn de ontwerpers van de afbeelding en zijn ook verantwoordelijk voor menig andere album covers van andere artiesten/bands. het jaartal 1976 is de datum van de afbeelding, het album zelf is in 1975/76 opgenomen en in 1977 uitgebracht.

De muziek is wellicht niet zo bekend als de voorganger Tubular Bells, maar is ook zeker een prachtig album.
Om onbekende redenen kan ik geen Youtube video tonen van het volledige album, maar wel de link zelf, dus bij deze.

Hoe wordt nu eigenlijk een Picture Disc gemaakt?

Bij een normale persing wordt er een voorverwarde 'puck' van vinyl op een pers gelegd waar de negatieven hem tot vorm drukken. In het geval van de twee bovenstaande exemplaren bestaat de plaat uit meerdere lagen, de middenlaag bestaat uit standaard zwart vinyl, hierop wordt de afbeelding (welke op papier is gedrukt) toegevoegd, daarna wordt een doorzichtige folie over de afbeelding heen geplakt waarop de groeven worden gestampt.

Nu zeg ik dat zo even zonder te hebben gezocht naar bevestiging van derden, dus heb even rond geneusd op internet naar bronnen die dit bevestigen: Bron 1, Bron 2.

Om het nog even in beeld te brengen, hier een link naar Youtube:
(tip, zet je geluid zacht want de muziek bij dit filmpje kan erg hard overkomen).

Nu komt natuurlijk de vraag, is dit goed voor de geluidskwaliteit?

Nee, een picture disc is niet zoals een normale zwarte plaat. Bij het normale proces worden de groeven in warm, zacht vinyl gedrukt. Bij een Picturedisc worden de groeven op een dun laagje folie geperst. De samenstelling van zwart vinyl bevat namelijk koolstof wat voor stevigheid zorgt, dit is bij de doorzichtige folie niet aanwezig. De folie slijt sneller en makkelijker dan het sterkere vinyl. Het zal dus voorkomen dat de muziek op een picture disc snel in kwaliteit achteruit gaat met elke keer dat je hem speelt. Op de plaat Book of Dreams hoor ik dit ook terug, de plaat kraakt meer dan wat ik gewend ben, en slechts een kleine kras kan er al voor zorgen dat de naald groeven overslaat, wat wederom het geval is bij mijn exemplaar. Gelukkig is de schade nog beperkt, maar het geeft wel aan dat ik heel voorzichtig moet zijn met deze platen wil ik ze in de toekomst nog kunnen afspelen...

Dit bevestigt overigens ook indirect de vraag of gekleurd vinyl slechter is van kwaliteit. Koolstof is zwart van nature, dus als je een kleurtje wilt op je vinyl betekent dit dat koolstof weg gelaten moet worden, de stevigheid van de groeven gaat er dus op achteruit!

Ook voor mij gaat nu pas het lampje branden, Ikzelf heb destijds op school geleerd bij metaalleer dat koolstof wordt toegevoegd om metaal steviger te maken. Koolstof zorgt ervoor dat metaal minder snel buigt en meer last kan dragen. Op een plaat van vinyl is feitelijk hetzelfde aan de hand. Wie ooit een vloer van vinyl heeft aangelegd weet dat vinyl just zacht en buigbaar is, koolstof is dus de kers op de taart om vinyl stevig en slijtvast te maken.

Tijd voor onze volgende kandidaat. Electric Light Orchestra - Out Of The Blue. Wederom een geweldig album! (al zeg ik dat zelf).
We zijn inmiddels voorbij het gekleurde vinyl en de picture discs, dus wat maakt dit album buiten zijn muziek zo bijzonder?

Is het de geweldig gedetailleerde binnenkant van deze dubbel LP? Ja en nee...

Of zijn de platen zelf bijzonder? Ja en nee...

Het is alles bij elkaar wat dit specifieke album bijzonder maakt! Ik zeg zelf dat dit album overcompleet is.
Je hebt de hoes welke vol detail zit, binnenin zit een flyer waar je een officieel T-shirt kunt bestellen en zelfs een poster van 60 bij 90cm (2 bij 3 feet). Of waarbij je, je kunt aanmelden voor de fanclub, waarbij je nogmaals een gesigneerde poster krijgt, portretten van the bandleden voor in je portemonnee, een lidmaatschapskaart waarbij je speciale aanbiedingen krijgt als posters, patches, een gesp voor op je riem, de nieuwsbrief, een persoonlijke biografie van de bandleden en tot slot een insteekmap om dit alles in te kunnen stoppen. Of de zogenaamde fanclub van ELO nog in deze vorm bestaat kan ik alleen niet zeker zeggen.

Maar buiten alles is er zelfs nog een kartonnen kaart met daarop een doe-het-zelf 3D ruimteschip gedrukt. Deze kun je dan als trots ELO fan op je boekenplank wegzetten om altijd herinnerd te worden aan dit geweldige album.

Bron: www.reddit.com

Toch is iets aan dit exemplaar dat mij opvalt...

Er is een hapje uit alle kaarten gehaald en dit is zeker geen toeval. Dit werd vroeger bij platen/albums gedaan als deze over waren en niet waren verkocht buiten het termijn dat ze aangeboden werden. Dit hapje wordt dan ook wel een 'Cut-out' genoemd. Dit maakt een album in wezen minder waard dan in originele toestand en zorgt ervoor dat het album niet terug gestuurd kan worden naar de originele leverancier als er iets mis mee zou zijn (de garantie is dan vervallen). Deze plaat is uiteindelijk gekocht door een goede vriendin van mijn moeder en oom, waarschijnlijk in een zogenaamde 'cut-out bin' waar dergelijke restpartijen voor een fractie van de originele prijs worden verkocht. Uiteindelijk heeft de betreffende vriendin de plaat aan mij gegeven en kan ik me nu trots een ELO fanboy noemen.

Betreft de 'Cut-out' hier nog wat extra informatie vanuit Wikipedia, het wordt immers ook toegepast bij andere fysieke formaten zoals cassette, 8-track en zelfs CD/DVD en Blu-ray.

En dan nu een zoekplaatje: Zoek de verschillen tussen deze twee anderzijds identieke maxi-singles. En dan heb ik het niet over de stickers of gebruikssporen...

De platen in de hoes bevatten de nummers 'The Beach' maar nog bekender het nummer 'Blue Monday' van New Order.
Er zit een groter verhaal achter deze uitgave maar eerst geef ik je het antwoord op de zoekvraag (mits je het niet gezien hebt).

Ik haal de binnen hoes bij beide platen er even uit om het duidelijker te maken.
De hoes van het linker album is namelijk verkeerd gedrukt. Om precies te zijn, de open vlakken komen niet overeen met elkaar. Zelfs de inkt (de gekleurde stukken aan beide randen) kloppen niet...

Wie oud genoeg is herkent wellicht het patroon dat er uit gestanst is, de hoes staat namelijk model voor de ouderwetse 5-1/4 inch floppydiskette. (zie deze link op Wikipedia). Rechts is dat redelijk goed gelukt, maar links is dat niet geheel volgens plan gegaan, gek genoeg is de hoes dus wel door de mogelijke kwaliteitscontrole gekomen, of hebben ze de fout over het hoofd gezien.

Maar is het nu deze fout die de plaat bijzonder maakt? Gek genoeg wel ja, misdrukken die normaal gesproken niet in omloop hadden moeten gaan hebben altijd iets unieks en zijn daardoor mogelijk meer waard (voor de verzamelaar) dan het origineel.

Om er nog een schepje bovenop te gooien, de misdruk heb ik enkele jaren geleden gekocht op een platenbeurs, er zat niet eens een bijzonder prijskaartje aan omdat de verkoper simpelweg niet wist dat dit om een misdruk ging. Zelfs ik had het niet gezien en kocht hem eigenlijk voor mijn maat gezien ik al een exemplaar had liggen. Thuis aangekomen zag ik pas dat het tweede exemplaar verkeerd gestanst en geprint was.

En of het allemaal nog niet gekker kon kleeft er dus nog een extra verhaal aan deze maxi-single...
Door het speciale ontwerp van de hoes, vielen de productiekosten hoger uit dan gepland, hierdoor is er uiteindelijk geen winst gedraaid op deze uitgave. Dus naast de misdruk is er zelfs nog verlies gemaakt op de verkoop ook.

Ik kan je met het laatstgenoemde natuurlijk van alles wijs maken, dus hier wat (Engelstalige) bronnen die dat kunnen bevestigen:
Bron Wikipedia (zie kopje 'Packaging').
Bron The Telegraph

Op de laatste bron wordt tevens vermeld dat het ondanks de kosten mogelijk de best verkochte single aller tijden is!
Tot slot voor we verder gaan, hier een link naar Youtube met het anders (voor mij) geweldige nummer:

We naderen het einde van de collectie vinyl, maar niet voor we deze bijzondere uitgave hebben getoond. M met Pop Muzik.

Het bijzondere aan dit exemplaar zit hem niet in de uitstraling maar eerder in de manier waarop je zelf niet kunt kiezen welk nummer je luisteren wilt, ja precies. M ontneemt je de mogelijkheid om zelf te kiezen of je nu naar Pop Muzik wilt luisteren of het nummer M Factor. Voorop het album staat ook immers, "B side included on A side". Maar hoe dan? Nou door middel van een dubbele groef die langs elkaar op een enkele kant lopen. Laat ik het anders even zien met een kort filmpje:

Door de dubbele groef, is het altijd een verassing welk nummer je horen zult, er zijn meerdere van dit soort maxi-singles uitgebracht, maar M stelt met dit album de eerste te zijn geweest, veel opvolgers zijn er anders ook niet geweest want een groot succes is het niet als je de luisteraar het ontneemt te kiezen naar welk nummer hij luisteren wilt. Desondanks kan je natuurlijk de moeite nemen om de naald op te tillen en opnieuw in de begingroef te zetten, de kans is immers 50/50 dat je de ene of de andere versie te horen krijgt.

Als je goed kijkt naar de begingroef, dan zie je het verschil tussen een normale en dubbele groef goed. Het is overigens alleen de eerste kant van de plaat die dubbel uitgevoerd is, de remix op Kant C (of zoals M het 'Seaside' noemt) is enkel uitgevoerd.

De humor voor mij zit het in dat ik de remix van Pop Muzik op kant C leuker vindt waardoor ik niet het probleem heb van het niet mogen kiezen tussen de twee nummers op de voorzijde.

Hier dan speciaal voor jou, M met Pop Muzik samen met de hilarische videoclip:

Tot slot nog geinig om te laten zien, een maat van me stuurde deze afbeelding eens door met een duidelijke referentie naar dit nummer:

We zijn aangekomen bij het laatste speciale exemplaar in mijn platenverzameling.

Grieg met de Peer Gynt Suite 1 & 2. Voor wie het niet weet, het is klassieke muziek, leuker nog haast iedereen kent wel enkele stukken die hier op te horen zijn zonder überhaupt te weten wie het gecomponeerd heeft.

Het bijzondere aan deze plaat is het formaat en de geschiedenis erachter.

Het is een zogenaamde 'Minigroove' plaat die je afspeelt op 33-1/3 RPM. En is in feite de voorloper van de standaard vinyl plaat maar ook de opvolger van de oudere bakelieten/schellak plaat. Het is het openingstijdperk van vinyl als nieuwe standaard voor de platenindustrie.

Als ik de plaat bovenop een normaal formaat leg zie je het verschil beter. De Minigroove heeft namelijk het formaat van de oude Schellak plaat, namelijk 25cm (+/- 12 inch) maar is dus geperst met vinyl.

het verschil tussen schellak en vinyl zit hem in de structuur van de twee materialen. schellak is een vrij broos en stug materiaal en laat zich niet zo makkelijk vormen als wat met vinyl wel mogelijk is. Vinyl heeft een fijnere structuur, hierdoor is het mogelijk om kleinere groeven te persen en dus meer ruimte om muziek op te zetten. Vandaar de naam Minigroove.

Hier nog de plaat uit zijn hoes en een close-up van hetzelfde Minigroove logo op de sticker. Je ziet op de plaat al de gelijkenis met de standaard plaat zoals we die nu kennen. Er is een duidelijke indeling te zien tussen de muzikale stukken op de plaat.

De betreffende plaat heeft voor mij ook nog een extra bijzonderheid, namelijk de sticker met barcode op de hoes.

MijnTafel is namelijk een soort van kringloopwinkel/overdekte markt waar mensen hun eigen producten kunnen verkopen op een gehuurde tafel binnen de winkel zelf. Ik heb deze plaat daar destijds gekocht. het filiaal waar ik de plaat kocht is niet lang daarna failliet verklaard en verdwenen uit het straatbeeld. Nog geen jaar later trof ik de voormalig eigenaresse van de winkel als machine-operator bij het bedrijf waar ik werk. Niet lang daarna had ze ontslag genomen en heb haar daarna niet meer gezien, geen idee waar ze heen is gegaan.

Niet alles gaat over rozengeur en maneschijn helaas...

We kijken nog een laatste keer terug op de Philips platenspeler welke alle vier de soorten toerentallen kan afspelen.
Iets klopt er hier namelijk niet! 45, 33 en 16 toeren zijn allemaal gebruikelijk voor het afspelen van vinyl. Maar 78 toeren is eigenlijk alleen gebruikelijk voor schellak. Dat niet alleen, maar voor schellak (met zijn grotere groeven) heb je ook een andere naald nodig.

Hoe speel je dan de twee type platen op dezelfde platenspeler zonder dat je de naald moet verwisselen voor een ander?

Er zitten twee naalden op deze arm! En nog interessanter is de opschrift op het armpje waarmee je de naald omschakelt. De letters N en M. N staat voor 'Normal' oftewel de schellak plaat. M staat voor 'Minigroove' oftewel de vinyl plaat.

Ik heb even de moeite genomen voor een close-up van de twee naalden onder de arm. Je ziet duidelijk dat er inderdaad twee naalden te zien zijn, en iemand met een goed oog ziet zelfs dat de naald voor de Minigroove iets kleiner is dan de naald voor de schellak plaat.

Ik moet toegeven de naalden zijn niet nieuw meer en waarschijnlijk nog de originele wellicht zijn ze aan vervanging toe.

Hier is trouwens nog een belangrijke mededeling aan toe te voegen, moderne, nieuwe (slechte) platenspelers hebben soms ook de mogelijkheid tussen het afspelen van zowel vinyl als schellak, maar laat je niet misleiden! De naald is niet verwisselbaar als op de Philips hierboven. Kortom speel geen schellak platen op deze rommelspelers, ze zijn er niet voor geschikt en slopen niet alleen de schellak plaat maar ook je naald! Ikzelf heb een dergelijke speler gehad en heb er inderdaad schellak op afgespeeld, het is in feite wel mogelijk maar het geluid gaat gepaard met een hele hoop ruis.

Normaal gesproken zou dit het einde van deze blog zijn, maar vandaag (een dag na het plaatsen van deze blog) wordt er een pakketje afgegeven vanuit Engeland. In de platte kartonnen doos zit een LP, maar welke? Ik heb er geen besteld de afgelopen dagen.

Het is het nieuwe album van Franc Moody! Een Brits bandje dat ik twee jaar geleden heb leren kennen omdat een nummer van hun op de radio werd gedraaid. Inmiddels ben ik een groot fan van hun muzikale talenten en toen het bericht naar buiten kwam dat er een nieuw album zou verschijnen heb ik die meteen besteld. Vandaag kwam deze na maanden wachten eindelijk aan!

Gekker nog, het duo Jon Moody en Ned Franc hebben zelfs hun handtekening achter gelaten op de hoes van de LP! Dat maakt deze plaat meteen noemenswaardig op deze blog. Misschien niet voor iedereen een bijzonder iets, maar een handtekening van de betreffende band, en dan ook nog specifiek aan jou gericht maakt deze natuurlijk wel een "speciale editie". Het volledige album: Into The Ether kan hier op Youtube beluisterd worden.

Hierbij zijn we dan echt aan het einde gekomen van een blog die eigenlijk nog niet klaar is, we hebben nu slechts de platen behandeld en mijn doel is ook alle andere media af te gaan en daarvan de speciale edities te laten zien. Er zal dus nog een deel twee volgen, deze kun je onderaan deze pagina vinden.

Tot die tijd hoop ik dat je van deze blog genoten hebt en bedank ik je voor het lezen!

Gerelateerde pagina's:

• Speciale edities deel 2 (blog)
• Vinyl en platenspelers (informatie)