Reparatie:
Marantz SD1000

De Marantz SD1000 is een cassettedeck uit 1979, eentje uit de middenklasse. In eerste instantie gekocht als tussendoortje om aan te sleutelen. Dit gezien ik wacht op onderdelen voor mijn andere nog openstaande reparaties. Desondanks lijk ik er meer werk aan te hebben dan verwacht. Waarbij een simpele schoonmaakbeurt uiteindelijk uitloopt op een complete reparatie van het deck.

03 november 2019

Marantz SD1000
Marantz SD1000

Voor een deck uit '79 zitten er opvallend weinig gebruikssporen op, geen krassen of putjes! Toch is wel te zien dat hij gebruikt is. Er zit een dun laagje nicotine op gekleefd en je ziet goed welke toetsen vaak gebruikt zijn door een laag aangekoekt vuil op de toetsen.

Het linkerdeel bevat het deck zelf met kunststof pianotoetsen, tikkenteller en aansluitingen voor een microfoon en koptelefoon.

Op de rechterzijde vinden we de grote VU-meters op een aluminium achtergrond. met de kleine plastic knopjes eronder kun je kiezen uit Type I of Type II cassettes, Bias en Dolby ruisonderdrukking. Opvallend is de manier waarop ze refereren naar het type tape. Normal/Special. Eronder vind je nog twee draaiknoppen waarmee je het volume regelt voor opnames. Tot slot zit uiterst rechts de Power-knop. Wederom opvallend gezien bij alle andere apparaten in mijn collectie deze knop links zit.... Tijdens het testen wil ik dan ook regelmatig links het apparaat aanzetten.

Aan de achterzijde vinden we de nodige aansluitingen, Tulp in- en uitgangen vergezeld met een DIN aansluiting. Rechtsboven kan de zekering uitgenomen worden het voltage kan eronder aangepast worden, geheel rechts zit tot slot de aansluiting voor een netsnoer (Type C7) persoonlijk heb ik een voorkeur naar dit soort uitneembare netsnoeren. Het is ook een teken van kwaliteit.

Voor we gaan beginnen nog een korte video waarbij ik het apparaat test. Hij werkt maar met wat kleine kuren. Hij maakt herrie bij het afspelen (en dan heb ik het niet over de muziek), evenals dat hij wat last heeft van drops en wow. Ook slaat hij niet automatisch af bij het terugspoelen. De geluidskwaliteit zelf is bagger omdat ik het afspeel via een goedkope speaker.

Misschien wel te merken is dat ik wat nonchalant omga met het apparaat. Op de achtergrond werd namelijk ijverig tegen de muur getimmerd waardoor meerdere malen mijn opnames mislukten. Ik was het bij deze poging al een beetje beu.... Maar goed, laten we gaan beginnen aan de reparatie.

Vergeet het gereedschapslijstje niet!

  • Schroevendraaier kruiskop (PH2)
  • Griptangen groot, klein en fijn
  • Zakdoekje
  • Bakje voor schroeven
  • (Kogellager)vet + Wattenstaafje
  • Fijne (naaimachine) olie + pipet
  • Contactspray
  • 96% Alcohol (Ketonatus) + Wattenstaafje

Voor wie het nog niet begrepen hebben, ik ga sleutelen aan een apparaat dat op 230 Volt werkt. Het apparaat hoeft niet aan te staan als ik ermee ga werken, neem uit voorzorg het snoer uit het stopcontact en het beste ook uit het apparaat. Let op dat het apparaat ook een tijdje uit is geweest voor je eraan begint, er zitten delen in die een tijdje elektrisch geladen blijven. Je zou bij het opvolgen van deze reparatie geen risico moeten lopen op schokken of erger. Desondanks is alles op eigen risico en ben ik niet aansprakelijk voor schokken of schade...

Laten we zijn innerlijke schoonheid eens bekijken. Nadat ik op de bovenzijde drie en aan de zijkanten vier schroeven heb losgemaakt merk ik dat hij aan de zijkanten nog vastgehouden wordt door zes (drie per zijde) plastic nopjes. Door de behuizing wat naar buiten te buigen kan ik hem los krijgen. Buig hem niet te ver, anders heb je kans dat je de behuizing vervormt.

Typerend voor de jaren 70 zijn de vele met de hand gesoldeerde draden. Bij moderne apparaten zitten de draden vast met stekkers of zijn geheel verwerkt in de printplaten.
Toch vind ik dat dit deck er nog opmerkelijk goed uit ziet van binnen, geen stofje te vinden!

De binnenkant bekijk is voornamelijk om te zien hoe het loopwerk er aan toe is. De riempjes zijn nog intact en lijken niet vervormd te zijn. De verkoopster meldde bij aanschaf dat de riemen vervangen zouden zijn. Maar uit ervaring kan ik vertellen dat dit niet altijd de waarheid is. Toch durf ik het met deze riemen wel aan, mits alles daadwerkelijk nog goed draaien wilt.

Op de motor zit een sticker met daarop de productiedatum van de motor zelf. 26 maart 1979. Hij draait op 12 Volt DC en er staat een typenummer beschreven. Het meest interessante is een ingebouwde snelheidsregeling die je kunt herkennen aan het gaatje in de behuizing boven de sticker.

We zoomen even in op het vliegwiel. Ik ben schijnbaar niet de eerste die aan het apparaat heeft geknutseld! De vorige handige Harry heeft de stelschroef van het vliegwiel 'lurp' (verweerd) gedraaid, bedankt Harry....

Dezelfde hobbyist heeft nog meer sporen achtergelaten. Het losliggende veertje dient voor het inschakelen van de opname-functie. Misschien was de vorige eigenaar bang per ongeluk de opnameknop in te drukken en heeft deze uit voorzorg losgemaakt, al vermoed ik dat hij deze simpelweg vergeten is vast te maken na een onderhoudsbeurt.

Tijdens het afspelen maakt het apparaat ook veel lawaai, door goed te luisteren en te kijken kan ik de oorzaak achterhalen. Deze metalen O-ring ratelt heen en weer bij het draaien. Kans is dat het vliegwiel te los zit, in dat geval zou ik de kapot gedraaide stelschroef aan moeten draaien. Anderzijds kan dit de snelheid weer beïnvloeden, met de stelschroef bepaal je namelijk ook je snelheid door middel van frictie op het vliegwiel. Ik ga eens kijken wat het oplevert als ik hem wat strakker zet.

Voordat ik bij de stelschroef kan moet de achterwand van het apparaat eraf. Ik begin bij deze pluggen die tussen de Tulp aansluitingen in zitten. Je kunt ze meestal met je nagels los krijgen maar deze zitten zo goed vast dat ik een griptang nodig heb.

Op de onderzijde van de achterkant zitten drie kleine schroeven, ook die moeten los. Ondertussen geef ik je alvast zicht op de zijkant, dit apparaat heeft namelijk een verborgen truc!

Door de schroeven een slag los te draaien, kan ik de hele achterwand omlaag klappen! De ontwerpers van Marantz krijgen van mij hier bonuspunten!

De stelschroef is te ver verweerd en niet meer op de normale manier te bedienen, uiteindelijk krijg ik het voor elkaar met een griptang maar heb er geen foto van gemaakt. De ring die eerder zoveel ratelde maakt nu geen herrie meer, maar tegelijkertijd klinkt de muziek nu afschuwelijk en te langzaam, het vliegwiel wordt teveel geremd door de schroef. Uiteindelijk weet ik het probleem op te lossen door wat fijne olie op de ring te druppelen, de olie dempt het ratelen van de ring. Probleem opgelost! De stelschroef weet ik met moeite weer terug te zetten in zijn oude positie.

Tot slot breng ik wat vet aan op het tandwielwerk binnenin. De oude vet is namelijk opgedroogd. Een klein dotje is genoeg, ik laat het loopwerk even draaien om het vet te verspreiden.

nu ik klaar ben met de binnenkant is de buitenkant aan de beurt. De draaiknoppen zitten vast met frictie, deze kun je er dus zo af trekken. Dit moet ook voor ik het front eraf kan halen.

Door twee schroeven bovenop en drie onderop los te maken komt het front eraf. Nu kan ik makkelijker bij het deck zelf.

Het raampje dat voor het deck zit komt makkelijk los met de twee schroeven die voorop zitten. Ik merk wel dat ik een ringetje mis, de ringen zorgen ervoor dat je het plaatje niet bekrast bij het aandraaien van de schroeven. Slim, maar voor de linkerzijde is het al te laat.

Het metalen ornament in het deck is verbogen en zit vastgeklikt, ik kan deze niet los maken zonder het gevaar iets te slopen. Gelukkig kan ik er zo al goed bij.

Met een grote griptang en een zakdoekje ter bescherming buig ik het frame weer recht.

Echt helemaal recht krijg ik hem niet meer maar het ziet er beter uit dan eerst.
Verder gaat het deurtje te langzaam open, wat terug te zien is op het filmpje dat ik eerder liet zien.

Om de snelheid van het openen te vergroten kan ik meerdere dingen doen, er zitten twee veren in die op spanning worden gehouden, door die op de foto wordt getoond iets te verbuigen kan ik de spanning verhogen. Het deurtje gaat hierdoor net iets sneller open.

Met contactspray ga ik alle aansluitingen af die met geluid te maken hebben.

Tijd voor de grote schoonmaak! Beginnend bij de draaiknoppen. Echt heel vies zijn ze niet, een dun laagje nicotine en wat aangekoekt vuil. Ik verwijder dit met goedkope allesreiniger in combinatie met een viscosedoekje.

Ook de pianotoetsen zitten vast met frictie en komen makkelijk zonder schroeven los. Ook deze zitten vol vingerafdrukken, vuil en nicotine. Ik behandel ze hetzelfde als de draaiknoppen.

Ik vind dat de knoppen wat missen. Bij deze heb ik met een speciale stift het gleufje zwart gemaakt. Persoonlijk ziet het eruit alsof ze daarvoor bestemd zijn. De opnameknop is immers ook rood, waarom zou ik de andere dan blanco laten?

Ook de draaiknopjes markeer ik, zo is het net wat duidelijker hoe ze staan afgesteld.

Natuurlijk niet te vergeten, ik maak de koppen nog even schoon met 96% alcohol (Ketonatus).

Voor ik hem weer in elkaar zet, kijk ik nog even naar de vlek op de behuizing. vaak is het roet ontstaan door warmte, maar in dit geval vermoed ik dat het om nicotine gaat. De vlek zit ter hoogte van het deck zelf en komt dus in contact met de buitenlucht. Zou het boven de transformator hebben gezeten zou het inderdaad roet zijn geweest. Schoonmaken heeft weinig nut, het heeft zich vast gevreten in de behuizing, ik zou dit weg moeten schuren. Teveel moeite. Je ziet het toch niet aan de buitenkant....

Ik loog niet toen ik zei dat dit een tussendoortje was. Hij staat alweer in elkaar en ziet er nu een stuk frisser uit! Hij werkt ook weer bijna zo goed als nieuw. Met bijna bedoel ik dat alles werkt behalve terugspoelen. De riem die het terugspoelen verzorgt slipt, een teken dat die riem alsnog vervangen moet worden. Dit houdt in dat ik natuurlijk alle riemen dan vervangen ga. Maar dat komt een volgende keer aan bod. Voor nu nog wat foto's.

Met de Marantz SD1000 in de collectie staat de teller op drie. De Erres 3537 (middelste deck) werkt (ondanks een eerdere reparatie) nog niet naar behoren. De Pioneer CT-F1000 onderop wacht nog op onderdelen.

Overigens zie je nu goed dat bij de Marantz verschillende onderdelen in spiegelbeeld staan, zie jij welke?

Dus voorlopig heeft de Marantz de eer om als hoofddeck te spelen. Zodra de Erres en Pioneer weer helemaal operationeel zijn ga ik kijken wat ik met deze doe. Het is een mooi deck en ik zou hem met winst kunnen verkopen als ik echt wil. Maar voorlopig blijft hij nog even in mijn bezit.

3 november 2019


21 november 2019

Omdat het vooruit en achteruit spoelen nog niet naar behoren werkte heb ik nadien nieuwe riemen besteld. Hier de toevoeging aan de reparatie met het vervangen van de riemen:

Bij de nieuwe riemen heb ik ook meteen een speciaal (de)montage gereedschap besteld, hiermee zou het makkelijker moeten zijn riemen te vervangen waar je normaal niet bij kunt. Ook zitten er doekjes bij, gedept in alcohol. Handig voor het schoonmaken van de wielen waar de nieuwe riemen straks op komen.

We beginnen met de riem voor het vliegwiel, hiervoor moeten we de beugel die eroverheen zit losmaken. Het schroefje rechtsonder is te ver verweerd om nog los te krijgen en zit vast. gelukkig kan ik de beugel ver genoeg opzij buigen om de riem eraf te halen.

De riem (de dikke) loopt van de motor naar het vliegwiel, hij is niet moeilijk los te krijgen, vooral niet met behulp van het gereedschap. Na het verwijderen van de riem blijkt er veel troep te zitten op de as van de motor, deze maak ik schoon met 96% Alcohol (Ketonatus)

We gaan verder met de aandrijfriem voor het afspelen, deze loopt van de motor naar een as die het geheel aandrijft. Het is belangrijk dat de riem van het vliegwiel al verwijderd is, anders kan deze er namelijk niet af.

Links zie je de nieuwe riem, rechts de oude. Hij is duidelijk vervormd wat kan lijden tot 'wow' en 'flutter'. Iets dat je terughoort in je muziek.

Ook dit wiel was vies, en heb deze afgedaan met de doekjes die bij de nieuwe riemen meekwamen. Hierna is het plaatsen van de nieuwe aandrijfriem een simpele klus.

Ik heb op de achtergrond de vliegwiel riem al vervangen maar moest deze dus weer los maken om de aandrijfriem te kunnen monteren. Hierna kan ook hij weer terug op plek. Vergeet de beugel niet terug vast te schroeven. Deze bepaalt de wrijving op het vliegwiel.

Tot nu toe ging alles makkelijk, maar we hebben nog één riem te gaan. Die van de tikkenteller. Het is de minst belangrijke van de drie maar wel de lastigste om te vervangen.....

Allereerst moet het deurtje aan de voorzijde eraf, eerst haal je het glaasje eruit met de twee schroeven die voorop zitten. Hierna maak je vier schroeven aan de zijkanten los, waarna het hele deurtje los komt en als ene puzzel uit elkaar valt...

Handig om het deurtje grondig schoon te maken, minder handig om terug in elkaar te zetten.

De riem zit verstopt achter de linker-as die de tape aandrijft. Het paneeltje moet er hiervoor uit. Dus begin ik met het los maken van de twee schroeven die hem vasthouden.

Nu moet het hele front er af, onderop zitten hier drie schroeven die hem vasthouden.

Op de bovenzijde zitten er ook nog twee, als de schroeven eraf zijn haal je de knoppen los voor het opname-volume. Hierna kan het front eraf.

Nu gaan we het loopwerk zelf losmaken van het deck. Begin met de twee schroeven die aan de bovenzijde van het loopwerk vastzitten (één aan elke zijde).

Ook onderop moeten twee schroeven los, let erop dat hierna het loopwerk vrij bewegen kan, houd hem dus tegen bij het losmaken.

Hoewel het loopwerk nog steeds vastzit kunnen we hem ver genoeg naar achter duwen om het paneel er van boven uit te halen. Let erop dat je het loopwerk niet te ver naar achter buigt, anders vervormt het metaal!

Daar is hij dan, het vervangen is nu zo gebeurd.

Na het vervangen van de riem, plaatsen we het paneeltje weer terug en zetten het loopwerk zowel boven als onder weer vast, let erop dat de toetsen nog makkelijk in te drukken zijn, ze hebben namelijk weinig bewegingsruimte en kunnen vastzitten na het vastzetten van het loopwerk zelf.

Plaats ook het front van de cassettedeck terug en schroef deze zowel boven als onder vast.

Voor het deurtje terug kan worden geplaatst, moet je kijken of de houders in dezelfde positie staan zoals hier wordt afgebeeld.

Zet het deurtje weer in elkaar, bij het terug plaatsen moet je opletten dat het deurtje goed in elkaar zit, anders komen de schroeven niet goed uit. Plaats hierna het raampje ook terug.

Controleer nog of de riemen goed zitten en speel eventueel een testbandje af. Plaats hiervoor even de kap terug op de machine voor je er spanning op zet. Speelt hij te snel of te langzaam, haal dan de spanning er weer af en stel met een platte schroevendraaier de potmeter achterop de motor in.

Om de snelheid te bepalen is het handig op het bandje een bekend nummer af te spelen en deze tegelijkertijd op de computer te spelen. Zo kun je eventueel horen of er een verschil ontstaat in afspeelsnelheid. Verstel de potmeter tot de muziek goed wordt afgespeeld.

Haast elk deck dat een tijdje heeft stilgestaan, moet even lopen om alles weer optimaal te laten werken. Ik plaats er een leeg bandje in (zonder tape) en laat deze een uurtje draaien op fast forward, fast rewind en play. Zo komen alle beweegbare elementen even aan bod. Hierna plaats ik een bandje waarvan ik de nummers kan dromen. Zo kan ik horen of er nog fluctuatie zit in de snelheid. Na deze tests is de Marantz SD1000 weer helemaal klaar voor gebruik en loopt deze reparatie tot een einde.

24 november 2019