Cassettebandjes en spelers/recorders deel 2

Klik hier voor deel 1

4. Zelf opnames maken

Het was in de jaren "80 vooral gebruikelijk om de nummers van een LP over te zetten naar een bandje (een persoonlijke mixtape), ook de radio was een omstreden maar populair medium hiervoor. Hoewel ik die mogelijkheid ook heb kies ik ervoor al mijn bandjes vanaf de computer op te nemen. Nostalgie is leuk maar ik wil toch het beste aan kwaliteit bereiken. 

Hier een kijk in één van deze zelfgemaakte afspeellijsten, de tijden van de nummers worden door Excel opgeteld en afgetrokken van de beschikbare opnametijd per kant van het bandje.

Om de echte afspeeltijd in te zien selecteer ik een kant met nummers en open met een rechter-muisklik de 'eigenschappen' van de nummers, in het kolom 'details' staat de werkelijke totale speeltijd. Windows telt namelijk ook de milliseconden op waardoor de speeltijd soms enkele seconden langer is dan op Excel aangegeven. Het verschil is zo klein dat het in dit geval weinig uitmaakt of een afspeellijst de speeltijd op een cassette overtreft. Elk bandje heeft immers meer opnametijd dan wordt aangegeven, soms wel tot een minuut.

Met de afspeellijst klaar maak ik een keuze uit het type tape dat ik ga gebruiken en stel het apparaat daarop in. Voordat ik aan de eigenlijke opname begin, gebruik ik een testbandje. Op het deck dat ik hier gebruik kan ik niet Live luisteren naar de opname dus weet pas achteraf of alles goed staat. Op het testbandje speel ik de nummers af en controleer of de geluidsinstellingen kloppen.

Tijdens het testen met deze tape bepaal ik ook het opnamevolume van elk nummer en schrijf deze op.

Het enige dat nu 'moet', is de band vooruitspoelen tot de band zelf net niet meer zichtbaar is. Zo kun je
na het starten van de opname direct beginnen met het afspelen van muziek, zo voorkom je per ongeluk opnemen op het transparante gedeelte.

Je kunt vooruit spoelen met je vinger, maar ook met een potlood als je het schuin houdt, een potlood is eigenlijk net te smal om goed in de tanden te grijpen...

Controleer tot slot of de opnamebeveiliging niet al is geactiveerd, anders plak je deze op met tape. Natuurlijk controleer je of je de goede kant voor je hebt, de kant waarop je wilt opnemen moet naar je toe wijzen. Het is een fout die ik zelf stiekem nog wel eens maak... Dus als je op kant A wilt opnemen, richt je die naar je toe als je de cassette in je deck stopt.

Een kleine toevoeging over het opschrijven van de volume standen, haal je notities niet door de war. Je zou beter de standen digitaal kunnen wegschrijven. Zo voorkom je een grootverbruik aan plakmemo's evenals de kans dat ze door elkaar komen te zitten.

Tot slot zijn deze notities voor mij een momentopname. Als je dezelfde afspeellijst op, of vanaf een andere bron zou opnemen, is de kans groot dat de genoteerde volume-standen niet meer kloppen.

Zoals eerder vermeld, zijn de meeste cassettedecks mechanische beveiligd tegen het per ongeluk indrukken van de record knop. Om deze toch te starten moet je hem tegelijk indrukken met de Play knop. Ook kun je ervoor kiezen de Pauzeknop vooraf in te drukken. Je opname start dan pas als je hem weer van pauze afhaalt. Bij sommige decks kan het voorkomen dat je de opnameknop anders moet inschakelen dan boven genoemd. 

Tijdens het opnemen stel je het opnamevolume in zodat de meters niet teveel in het rode gebied komen (de 0-grens). Dit deck heeft ook nog een ingebouwd lampje tussen de meters in zitten die aangeeft als je hier overeen gaat, zoals eerder besproken zijn VU-meters wat trager met reageren, als er dus een heel korte piek zit in de muziek, dan laten de meters dit niet zien omdat het te snel ging. Het lampje vangt deze pieken wel op en kleurt dan rood.

Het kan overigens geen kwaad om even over die drempel te gaan, met de juiste instellingen en type bandjes zou je tot +3dB zuiver kunnen opnemen. Het is alleen verstandig niet te lang en te ver in het rode gebied te zitten, dat is waar je veel kwaliteit begint te verliezen.

Uiteraard mogen de meters ook niet teveel in de min blijven hangen, ruis dat van nature op de tape zit hoor je namelijk in dat gebied. Zitten je meters te laag, dan moet je tijdens het afspelen je volume hoger zetten om de muziek goed te kunnen horen, hierdoor wordt ook de ruis beter hoorbaar, met een groot verlies in kwaliteit tot gevolg.

Het is uiteindelijk de muziek die het tempo en aantal decibel bepaalt. Je meters zullen dus altijd blijven dansen tussen deze grenzen en dat moeten ze ook, het is aan jou met het opnameniveau te bepalen hoe ver je meters uit mogen slaan.

Omdat ik ervoor kies bij elk nummer het niveau apart in te stellen moet ik er continu bij aanwezig zijn. Je kunt immers ook een gemiddelde opnameniveau nemen voor de hele afspeellijst vooral als de meeste nummers rond hetzelfde geluidsniveau hangen. Het is maar net hoeveel moeite je wilt doen voor het beste aan geluidskwaliteit.

5. Onderhoud

Hoewel een cassette vrijwel onderhoudsvrij is hebben de apparaten waarop je ze afspeelt periodiek wel wat aandacht nodig. Toch in contrast met soortgelijke media is onderhoud bij een cassettedeck gelukkig minimaal. 

Belangrijk zijn de delen waar de tape passeert, dit zijn:
De Wiskop, Opname/Leeskop de Capstan en Pinch roller. (De Pinch roller kom ik op terug.)
Deze maak je schoon na het afspelen van een aantal bandjes. Het is moeilijk te bepalen wanneer je ze echt schoonmaken moet, maar met een goed oog kun je het verschil zien tussen een vieze en schone kop. 

Hier een wel heel overdreven voorbeeld van vieze koppen op een bandrecorder. Voor elk type media dat werkt met tape geldt namelijk hetzelfde. Reinig de koppen periodiek. Vooral voor je een opname gaat maken!

Hoe snel je koppen vies worden is ook afhankelijk van wat voor cassettes je gebruikt. goedkope bandjes (met goedkope tape) laten bijvoorbeeld meer vuil achter dan nieuwere bandjes van betere kwaliteit. ook het type is bepalend. ferro geeft meer af dan chroom of metal bandjes. 

Toevallig dat ik dit opmerk, meteen handig om erbij te vermelden, controleer regelmatig de onderdelen die te maken hebben met het transport van de tape. Zo zag ik dat de kunststof ring op de 'capstan' verschoven was, deze moet zo ver mogelijk naar achter zitten. Anders krijg je speling, met als gevolg dat de capstan je tape van de pinch roller afduwt en deze compleet verfrommelt in het deck, ik heb ook gevallen gehad dat de capstan mijn tape dubbel vouwde, of hem scheef trok, hierdoor verkreukelt de tape als deze weer op de andere spoel rolt. Kortom controleer dus de cruciale delen! 

Er is nog zo iets als demagnetiseren,

Ik vind het een lastig onderwerp om te beschrijven gezien hier de meningen sterk verschillen van elkaar.

In theorie bouwt er zich een zwak magnetisch veld op als je bandjes afspeelt op je deck. Voornamelijk rond de metalen delen van de speler. Na verloop van tijd zou dit veld sterker worden en gaat het je afspeel en opnamekwaliteit beïnvloeden. In het ergste geval kan het zelfs de al gemaakte opnamen beschadigen!

Maar vanuit andere hoeken hoor ik weer dat demagnetiseren een fabeltje is, sommige hebben meerdere proeven gedaan met het demagnetiseren en geen hoorbaar verschil opgemerkt, anderen zijn nog verder gegaan en hebben het zogenaamde magnetisch veld gemeten voor en na het demagnetiseren en meten geen verschil in het veld.

Tot slot zeggen anderen dat er wel degelijk een positief effect is maar dat deze niet makkelijk op te merken is...

Dan komt er nog bij dat de koppen in je deck verschillen, sommige koppen zouden sneller een magnetisch veld opbouwen dan andere (neem Ferriet en Perma-alloy koppen als voorbeeld).

Kortom ik kan zelf ook niet zeker zeggen wat voor effect demagnetiseren echt met zich meebrengt, ikzelf heb mijn decks nog nooit gedemagnetiseerd tot vandaag...

Enkele maanden geleden scoorde ik in een kringloopwinkel deze demagnetiseer-cassette. Hij werkt op een batterij en genereert van eigen een magnetisch veld als hij geactiveerd wordt. Volgens de instructie hoef je dit slechts enkele seconden te doen.

Zet de volumeknoppen op nul en zet je deck in afspeelmodus. Zet deze niet in opnamemodus gezien dit weer nadelige gevolgen kan hebben voor je koppen en toekomstige opnamen. Op dit bandje zit een klein lampje dat aangeeft wanneer hij actief is.

Na enkele seconden haal ik het bandje er weer uit, stop er een normaal bandje in en luister naar het verschil maar deze hoor ik niet...

Of het nu echt nodig is of een fabeltje durf ik niet te zeggen, het zou je worden aangeraden om de paar weken je koppen te demagnetiseren om opbouw van een sterk magnetisch veld te voorkomen. Wat jij met het advies doet mag je zelf weten, ik neem het niet te serieus maar zal in de toekomst uit voorzorg toch vaker gebruik gaan maken van dit speciale bandje. 

Voor het schoonmaken en demagnetiseren van je deck heb je allerlei speciale bandjes, ik heb er door de jaren heen een aantal verzameld maar gebruik ze eigenlijk nooit. Koppen fysiek schoonmaken doe ik met wattenstaafjes en alcohol, demagnetiseren zal ik vanaf nu dan wel vaker gaan doen. 

6. Walkmans

De walkman is wat het bandje echt populair heeft gemaakt. Het was het eerste draagbare medium dat op grote schaal gebruikt werd, er waren vóór de komst van de walkman andere opties, maar geen één die je onderweg gebruiken kon evenals dat je deze gemakkelijk met je mee kon dragen.

Ikzelf heb al een aantal walkmans versleten, veelal goedkope modellen, in een kringloopwinkel slaagde ik er in een 'echte' Sony Walkman (rechtsboven op de foto) te scoren voor een leuke prijs. Hij werkte niet maar heb hem inmiddels deels aan de praat gekregen.

Walkmans komen in veel verschillende vormen, de een heeft een ingebouwde radio-ontvanger, de andere heeft ruisonderdrukking en 'bass boost' en weer een ander heeft zelfs opnamemogelijkheden! Toch zijn goede walkmans niet makkelijk om aan te komen.

Een aantal foto's van een Sony WM-24 uit 1986, op tweedehands-websites gaan deze apparaten voor exclusieve bedragen over de toonbank. Dit geldt eigenlijk voor de hele serie die Sony geproduceerd heeft. Dit model is een oudere uit de serie, heeft Dolby B ruisonderdrukking en is ondanks de leeftijd nog in redelijk goede staat, zelfs de 'its a Sony' sticker zit er nog op! 

Een beetje doorschijnend gescand, maar wel heel handig om te hebben! Handleidingen zijn er niet veel tenzij je dus een Walkman hebt van goede kwaliteit. 

Zoals ik al zei, het is eigenlijk best moeilijk om aan een echt goede walkman te komen, de meeste hebben ook mankementen en zijn heel compact opgebouwd wat reparatie niet makkelijk maakt. Een goed werkende kost vaak veel, ik denk dat dit mede is door de rijzende populariteit van het bandje evenals het feit dat de markt overspoeld is met slechte modellen. Nieuwe 'goede' walkmans worden al jaren niet meer gemaakt en de nog bestaande worden zeldzaam.

Het model waar ik naar zoek heeft een specifieke eis.
Hij moet een metalen behuizing hebben. Dit omdat ik gemerkt heb dat een walkman veel storende signalen opvangt, van een mobiele telefoon of zendmast tot complete gebouwen aan toe. De hedendaagse mogelijkheid alles draadloos te versturen maakt het luisteren naar een walkman haast onmogelijk. Tenzij je ergens afgelegen woont wellicht.

De metalen behuizing werkt als een 'kooi van Faraday' die de signalen van buitenaf kunnen opvangen.

Dan heb je ook nog de 'laatste' generatie walkmans, deze zijn vaak gemaakt om je muziek via USB op de computer over te zetten, de 'SilverCrest' Walkman op de foto is er eentje van.

Gebruik deze gewoonweg nooit! De kwaliteit van deze dingen is zo slecht dat zelfs digitale opnames maken afgeraden wordt. Ik heb er goedkoop eentje gescoord op een uitverkoop maar dan is hij het eigenlijk nog niet waard.

Tot slot komt een walkman met veel nadelen in gebruik, als je met een walkman op stap gaat is er groot kans dat je muziek soms wat vervormt. Ze kunnen niet goed tegen stoten en schommelen, op de fiets zijn ze nog redelijk te doen, als het fietspad in orde is althans. Er zit op sommige modellen een clip aan de achterkant waarmee je hem bijvoorbeeld aan je riem kunt hangen. Zo heb ik al twee walkmans gelanceerd terwijl ik op de fiets zat. Ze stuiteren wel heel goed....

Ik ga tegenwoordig bijna nooit zonder walkman de deur uit, of het nu naar werk is (op de fiets) of langere reizen met de trein.

Niet te vergeten! Neem extra batterijen mee, de meeste zijn energievreters! Als je batterijen leeg zijn merk je dat de muziek langzamer speelt wat niet fijn is om naar te luisteren, betere modellen blijven doorgaan tot de batterij het spontaan opgeeft.

Nog een foto van een test na reparatie van een goedkoper (maar goed werkend) model.
Inmiddels heeft ook deze walkman het begeven, gelukkig kon ik er nog onderdelen uit halen waarmee ik een andere weer heb kunnen oplappen. 

7. Nieuwe cassettebandjes kopen.

Het inslaan van nieuwe cassettebandjes is niet meer zo makkelijk, niet voor goede bandjes althans. Je kunt ze vaak nog goedkoop krijgen in kringloopwinkels maar deze kunnen slecht van kwaliteit zijn, toch kun je soms geluk hebben. Zoals je eerder al gelezen hebt is het handig te zoeken naar specifieke type bandjes, je kunt slechte bandjes het beste herkennen aan hun goedkope uiterlijk. Plastic dat verweerd is, stickers die loslaten, bruine tape (ferro) etc.

Kijk naar de merken, Sony, TDK, BASF en vooral Maxell stonden bekend als goede fabrikanten van bandjes. En hebben dit tot het einde volgehouden. Philips (hoewel uitvinder van het bandje) durf ik niet te noemen, ik ben daar tot nu toe alleen nog goedkope producties van tegen gekomen.

Bandjes waren leuk geprijsd, maar worden steeds duurder, pakketjes van vijf bandjes kwam ik tot een paar jaar geleden nog genoeg tegen. Nu zijn ze zeldzaam en niet goedkoop meer!
In kringloopwinkels worden ze ook bewust van de verschillende kwaliteiten, chroom bandjes kunnen dus duurder zijn geworden, toch heb ik vorig jaar nog geluk gehad.

Ik vond in een 'brocanterie' (een sjieke kringloopwinkel) een doos vol met oude bandjes, ik ben een uur bezig geweest ze allemaal uit te zoeken, maar vond er meer dan twintig nieuwe chroombandjes van Sony type: CDit II (die blauwe) mede als een hoop TDK en Maxell bandjes. Ik weet ook waarom ik hier zoveel van deze duurdere bandjes vind.

De provincie waar ik woon is rijk aan kerken. De lezingen en psalmen tijdens kerkdiensten werden vaak opgenomen op goeie bandjes om later terug te luisteren. Veel kerken hebben dit lang volgehouden en stapten pas laat over op digitale mediums. Ik zie maar vaak genoeg opnames van kerkdiensten in kringloopwinkels soms hele collecties van predikanten op alfabetische volgorde nog wel. Zo kom ik dus soms gedumpte voorraden tegen van nog ongebruikte bandjes, en kon de dump van Sony bandjes voor een heel zacht prijsje opkopen. De komende tijd hoef ik niet meer te jagen!

Je kunt er ook voor kiezen echt nieuwe bandjes te kopen via de Bandjesfabriek. Ik heb er eens 25 stuks ferro bandjes gekocht, maar wilde toen al voor chroom gaan (had toen nog die andere bandjes niet gevonden). Tegenwoordig hebben ze die wel! Ze kosten wat maar besef dat je met een stapeltje van 10 een hele lange tijd vooruit kunt.

Tot slot kun je ook op tweedehands websites kijken, zo heb ik een paar zelfgemaakte (reproductie) bandjes gekocht die ik maar al te graag toon op deze website. Houd rekening dat niet alle reproducties goed werken of de correcte opnametijd hebben. 

8. Maak je eigen insteekkaarten

Laten we eerst eens kijken naar de kaarten die ik gemaakt heb.

Ik maak al geruime tijd kaarten voor de cassettes, dus er zijn verschillende series ontstaan ​​omdat ik om de paar jaar besloot de kaarten anders te maken. Hieronder staan ​​vijf banden uit verschillende series.

Het maken van kaarten kan veel tijd kosten, vooral als je het echt netjes wilt doen.

Tegenwoordig heb ik een printer staan en kan ik mijn kaarten op de computer maken. Een echt tijdwinst boek ik er niet op maar het resultaat is een verbetering tegenover vorige ontwerpen. Welke ik hierboven op een rijtje heb gezet.

De kaarten kan ik met Microsoft Office - Word ontwerpen. Je kunt er namelijk vormen tekenen op basis van echte maten.

Het ontwerpen van de kaarten op Word is niet altijd even makkelijk. Enige ervaring met het programma wordt wel aangeraden. 

Ik probeer zoveel mogelijk op een enkel A4'tje te proppen om papier te besparen. Ik gebruik voor de kaarten extra dik papier (dubbel de normale dikte). Toch houd ik bij het huidige ontwerp nog veel papier over... 

De kaarten snijd ik los met een papiersnijder, het vouwen doe ik met de liniaal. Voor ik op de binnenzijde de nummers noteer trek ik lijnen, van tevoren reken ik uit wat de afstand tussen de lijnen moet worden voor het aantal nummers dat op het bandje staat. 

De nummers noteer ik in dit geval met de typemachine, maar meestal schrijf ik ze met de hand op of vul ze vooraf in op de computer.

Kaarten maken kan dus veel tijd kosten, ik begin er ook pas aan als ik er echt zin in heb en een grote achterstand heb opgebouwd hierdoor kan ik meer kaarten tegelijk op een A4'tje kwijt en bespaar ik op papier.

Voor mij zijn de kaarten de kers op de taart, ze moeten er netjes uit zien en tegelijkertijd alle nodige informatie dragen; titels, afspeelduur, opnamedatum en ruisonderdrukking. Zelfs het opnamemedium noteer ik op het kaartje. Omdat ik in dit geval de kaarten maak op basis van een serie, moeten deze er hetzelfde uitzien maar toch afwisselend zijn om uniek te blijven.

Kortom het is net hoeveel tijd je er in wilt stoppen.

De sjablonen voor de kaarten heb ik overigens eens op het internet gevonden, Hier heb ik een eigen ontwerp van gemaakt, deze kun je downloaden op deze pagina. 

Alle getoonde bandjes die ik zelf heb opgenomen zijn overigens voor eigen gebruik bedoeld. Enkele dubbele bandjes zijn slechts oude kopieën die ik nog heb liggen.

De muziek komt van verschillende digitale bronnen, internet maar ook CD's. 

Gerelateerde pagina's:

• De Compact Cassette: Verleden en Heden  Blog
• Ruisonderdrukking, Techniek en gebruik Blog
• Nieuwe oude bandjes! Blog
• Erres 3537 Cassetterecorder  Reparatie (vol. 2)
  
• Erres 3537 Cassetterecorder Reparatie (vol. 1)
• Marantz SD1000 Cassetterecorder  Reparatie
  
• Compacte Cassette Galerij